De Europese Commissie heeft in juli 2025 het voorstel gepresenteerd voor de nieuwe meerjarenbegroting (MFK) 2028-2034. Dit budget bepaalt waar de EU in de komende zeven jaar haar geld aan uitgeeft. Het MFK bestaat uit vier rubrieken waarin het budget wordt onderverdeeld. Binnen deze rubrieken vallen verschillende programma’s die hun eigen onderwerp behandelen. De voorstellen vormen een trendbreuk met het verleden.
Wat is er nieuw t.o.v. het vorige MFF:
| Verschillen tussen MFF’s | 2021-2027 | 2028-2034 |
| Budget: | 1.25 biljoen euro | 1.76 biljoen* |
| Percentage van EU BNI: | 1.13% | 1.26%** |
| Aantal begrotingsrubrieken: | 8 | 4 |
| Aantal EU-programma’s: | 52 | 16 |
| Aantal regionale programma’s: | 500+ | 27 (voor ieder land één nationaal en regionaal gecombineerd) |
| Grote focusgebieden: | Herstel na COVID, klimaat, digitalisering | Veiligheid, defensie, migratie, concurrentiekracht |
*Waarvan 149 miljard euro NGEU-aflossingen zijn. Dit zijn terugbetalingen op leningen die de EU-lidstaten gezamenlijk in de COVID-periode heeft afgesloten op de groot kapitaalmarkt.
** 1,15% van het EU BNI exclusief NGEU-aflossingen
Belangrijkste hoofdpunten uit de vier rubrieken:
Rubriek 1: Economische, territoriale en sociale cohesie, inclusief visserij- en plattelandsgemeenschappen en toerisme
14 van de huidige programma’s worden omgezet naar één enkel programma: National and Regional Partnership Plans (NRPP)
Onder NRPP komen de volgende onderwerpen te vallen:
- Landbouw, inclusief plattelandsontwikkeling (GLB)
- Visserij
- Cohesie (ESF+)
- Migratie
- Regionale ontwikkeling (EFRO & CF)
- Beoogd doel van de NRPP-aanpak is om met één geïntrigeerd programma voor elke lidstaat specifieke problemen aan te pakken. Voor Nederland is hier een bedrag van 8,5 miljard gereserveerd voor de gehele periode.
Het Europees concurrentie fonds (ECF)is een nieuw onderdeel van Rubriek 2: Concurrentievermogen, welvaart en veiligheid en is een samenvoeging van 14 bestaande programma’s in één enkel programma. Het ECF legt voornamelijk de focus op de volgende vijf onderwerpen:
- Schone transitie en verminderen industriële uitstoot
- Gezondheid, Biotech en Bio economie.
- Digitaal leiderschap
- Weerstand, defensie-industrie en ruimte.
- Horizon Europe: samenwerkend onderzoek en innovatie
- Beoogd doel van het ECF is om de positie van de EU te versterken doormiddel van het accelereren van innovatie, verstevigen van supply chains, en het boosten van strategische autonomie.
- Het is (nog) niet duidelijk hoe de regio’s hier daadwerkelijk profijt van gaan hebben.
Rubriek 3: Globaal Europa houdt zich voornamelijk bezig met het buitenlandbeleid van de EU en heeft weinig betrekking op de regio’s binnen Europa. Het programma ziet een stijging van 37,8% in het budget t.o.v. vorige periode (2021-2027).
Verder zal er 5,9% van het MFK-budget gespendeerd worden aan Rubriek 4: Administratie van de EU
Mogelijke pluspunten voor de provincie Fryslân
- Meer geld beschikbaar in totaal: Met een stijging tot 1,26% van het EU BNI komt er meer ruimte voor financiering van projecten.
- Green Deal blijft onderdeel van EU-doelstellingen: Thema’s als waterbeheer, circulaire landbouw en veenweidebeleid kunnen aansluiten bij EU-prioriteiten.
- Programma’s voor regionale veerkracht: De EU erkent dat regio’s die moeten omschakelen (bijv. in de landbouw) steun nodig zullen hebben.
- Minder versnippering: Er komt een vereenvoudiging van programma’s – mits goed uitgevoerd kan dat de toegang verbeteren voor Fryslân.
Mogelijke knelpunten voor de provincie Fryslân
- Minder geld voor cohesie en landbouw: Budgetten voor regionale ontwikkeling (EFRO) en landbouw (GLB) stijgen niet mee of worden herverdeeld. Fryslân kan hierdoor minder directe steun gaan ontvangen.
- Afhankelijkheid van NRPP-plan uit Den Haag: Fryslân wordt afhankelijk van de verdeling van de gereserveerde 8,5 miljard. De mogelijkheid bestaat dat er meer geld zal gaan naar ‘grotere’ projecten die buiten de kleinere regio’s liggen.
- Vraagtekens bij betrokkenheid regio’s en gemeenten: Hoewel de Europese Commissie in haar voorstellen verwijst naar het partnerschapsbeginsel als nationale overheid met regio’s en gemeenten het NRPP samen op te stellen, is het de vraag hoe de regio’s en gemeenten bij de voorbereiding en uitvoering van het NRPP betrokken worden.
- Complexe subsidieprocedures: De nieuwe fondsen zijn groter breder en centraler georganiseerd. Dat kan nadelig zijn voor kleinere instellingen die minder capaciteit hebben om mee te dingen.
- Focus op ‘grote thema’s’ waar Fryslân weinig aan heeft: Veel geld gaat naar defensie, buitenlandse politiek en industrie, onderwerpen die minder spelen in Friesland.
